Miasto i gmina

Bory Tucholskie - kraina o niepowtarzalnym pięknie krajobrazu, królestwo zielonych borów i lasów urzekających swą potęgą i majestatem nie tylko przyrodnika, błękitnych jezior i wartkich rzek. Bory Tucholskie obejmują obszar ponad 250 tys. ha powierzchni.

Ich współczesny obraz kształtował się ponad 10 tys. lat temu w czasie ostatniego na ziemiach Polski zlodowacenia zwanego bałtyckim. Wzdłuż czoła lodowca tworzyły się wówczas wały i pagórki moren czołowych, a na ich przedpolu wody, wypływające spod topniejących lodów, usypywały rozległe równiny piaszczyste zwane sandrami. Na tym piaszczystym, ubogim podłożu zachowały się zbiorowiska leśne Borów Tucholskich.

Jest to kraina o bardzo bogatej sieci wód powierzchniowych - rzek, strug i licznych jezior. Wszystkie cieki należą do dorzecza Wisły. Płynąc na południe lub południowy wschód ku pradolinie Wisły, odprowadzają swe wody dawnymi szlakami odpływu wód polodowcowych.

Jednak głównym bogactwem tej ziemi, stanowiącym o atrakcyjności tej krainy, są lasy. Działalność człowieka wprawdzie spowodowała w znacznym stopniu zmianę składu gatunkowego zbiorowisk leśnych, ale mimo to zachowały się tu prawie wszystkie zbiorowiska leśne występujące na Niżu Środkowoeuropejskim. Zdecydowanie przeważają - co prawda - lasy sosnowe, niemniej jednak występują również lasy liściaste: grądy, buczyny, łęgi i olsy, niekiedy w czystej naturalnej postaci.

Zharmonizowany zbiór ekosystemów - naturalna fizjocenoza - jest przyrodniczym krajobrazem Borów Tucholskich, którego piękno każdy odwiedzający ten region może podziwiać, a ekologiczny sens i ochronę tego krajobrazu rozumieją ludzie gospodarujący na tym terenie.

W leśnictwie Wierzchlas, ok. 30 km na południowy wschód od Tucholi znajduje się rezerwat Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego. Jest to największe skupisko cisów w Europie. W 1827 władze pruskie objęły ochroną cisy we Wierzchlesie - wspomniano uroczysko - Zeisbusch, stąd jest to najstarszy rezerwat przyrody na dzisiejszych ziemiach polskich. Szczególnego rozgłosu przysporzył cisom Leon Wyczółkowski malując tu w latach 1926-35 około stu obrazów. W malowniczym uroczysku przetrwało do dziś ok. 4 tys. cisów. Wiek i grubość cisów są różne, największy, a może i najstarszy, nazwany cisem Chrobrego ma w obwodzie 250 cm.

Tuchola - stolica Borów Tucholskich, to niespełna 13-tysięczne miasto jest jednym z najstarszych na Pomorzu. Około 980 roku, najprawdopodobniej z rozkazu Mieszka I, na terenie Tucholi powstało pierwsze zwarte siedlisko. Pierwsza pisana wzmianka pochodzi z 1287 roku, kiedy to arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka dokonał konsekracji miejscowego kościoła. Krzyżacy wybudowali tutaj ceglany zamek - siedzibę komturii, a w 1346 roku Wielki Mistrz Henryk Dusemer nadał Tucholi prawa miejskie.
Jako miasto, Tuchola może się poszczycić ponad VII-wiekową ciągłością tradycji lokalnego ośrodka administracyjnego. Tuchola to miasto o ponad siedmiowiekowej, udokumentowanej historii, które dało swą nazwę rozległemu kompleksowi leśnemu - Bory Tucholskie. Leży w północno-zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego. W swojej historii Tuchola była i jest obecnie ośrodkiem gospodarczym i administracyjnym dla gminy Tuchola i okolicznych gmin, które od 1999 r. wchodzą w skład powiatu tucholskiego. Tuchola, otoczona lasami, z malowniczą rzeką Brdą i okolicznymi jeziorami, predestynowana jest do organizacji wypoczynku i uprawiania różnych form turystyki, chociaż to nie jedyne walory naszego miasta.

Bardzo atrakcyjnymi miejscowościami na terenie gminy Tuchola, skupiającymi lokalną turystykę i wypoczynek, są Legbąd i Raciąż. Każda z nich ma swój odmienny charakter, na który składają się walory krajobrazowe, jak i przyrodnicze. 

Legbąd - wieś sołecka położona wśród lasów w północnej części gminyTuchola. Niewątpliwą atrakcją tej miejscowości jest system Wielkiego Kanału Brdy wraz z licznymi odnogami. Najbardziej znanym i atrakcyjnym miejscem jest akwedukt w Fojutowie, gdzie wody kanału przepływają ponad wodami Czerskiej Strugi poprzez XIX-wieczną konstrukcję wybudowaną na wzór rzymskich budowli tego typu. W miejscowości Barłogi położonej 3 km. od Legbąda Wielki Kanał Brdy rozdziela się na mniejsze odnogi, przechodząc w Mały Kanał Brdy. Dodatkowo cały system mniejszych kanałów i rowów nawadnia okoliczne łąki, tworząc unikalny system irygacyjny. Wody kanału znajdują swoja kulminację w miejscowości Zielonka, gdzie znajduje się elektrownia wodna. Okolice Legbąda to także przepiękne, zasobne w runo lasy oraz srebrzyste jeziora zachęcające wędkarzy do uprawiania swojego hobby w idealnej ciszy. Warto tutaj wymienić takie jeziora, jak: Biała, Sztuczne czy Krasne. Przy jeziorze Krasne jest urządzane duże kąpielisko. W malowniczych miejscowościach zachowały się liczne drewniane chałupy (Rzepiczna, Biała, Klocek). Do Legbąda, jak i okolicznych miejscowości istnieje dogodny dojazd drogowy, a wszystkie atrakcje turystyczne, jak i szlaki są oznakowane. W bliskiej okolicy liczne kwatery agroturystyczne.