Drodzy Mieszkańcy Gminy Tuchola.

Zdecydowałem się zwrócić do Państwa z tym wystąpieniem, aby przedstawić przyczyny i motywy podjęcia w naszej gminie działań na rzecz racjonalizacji i reorganizacji sieci szkół podstawowych.

Sprawowanie przez samorząd gminy roli organu prowadzącego dla szkół podstawowych jest jednym z kluczowych obszarów jego działalności. Gdyby oceniać to zagadnienie przez pryzmat ponoszonych kosztów, można by powiedzieć, że najważniejszym, podobnie jak zadania związane z szeroko rozumianą pomocą społeczną. Nie są to jednak jedyne dziedziny, za które odpowiedzialny jest samorząd. Równie ważne są: drogi, oświetlenie uliczne, kultura, sport, funkcjonowanie wszystkich instytucji gminnych służących nam, jako wspólnocie mieszkańców.

Obowiązkiem organów samorządowych gminy jest to, aby zapewnić mieszkańcom poczucie bezpieczeństwa we wszystkich tych obszarach oraz zrównoważony rozwój polegający na odpowiednim wyważeniu decyzji organów gminy, które będzie polegało na uwzględnieniu wielu czynników, w tym środowiskowych, społecznych, edukacyjnych, normatywnych oraz ekonomicznych. W tej perspektywie będzie możliwe właściwe rozwiązywanie problemów lokalnych. Dbałość o podnoszenie warunków życia i szeroko rozumianego dobrostanu jest czymś, co nam przyświeca w naszych codziennych działaniach. Będąc odpowiedzialnym i mając na uwadze dobro mieszkańców całej gminy, nieuniknione jest podejmowanie bardzo trudnych decyzji, które nie znajdują akceptacji wszystkich mieszkańców, ale są konieczne dla dalszego prawidłowego funkcjonowania gminy. 

Od wielu lat zadania oświatowe w naszej gminie wymagały bardzo dużych nakładów finansowych. Niezależnie od bieżących kosztów ponoszonych na funkcjonowanie szkół i przedszkoli, dbaliśmy o stan budynków oraz inwestycje w tym obszarze. Rozbudowywaliśmy i remontowaliśmy placówki oświatowe. Powstawały m.in. nowe sale gimnastyczne i boiska. Jako jedna z pierwszych gmin w Polsce zapewniliśmy dla wszystkich chętnych bezpłatną opiekę przedszkolną. Przyznajemy także dotacje na działalność żłobków, które prowadzone są przez podmioty prywatne. Wszystko w trosce o jak najlepszy rozwój naszych dzieci. W działaniach tych nie kierowaliśmy się tylko ekonomią, jak niektórzy próbują nam zarzucać, ale zawsze mieliśmy na względzie dobro naszych mieszkańców.
Przez 17 lat - od momentu, kiedy to byliśmy zmuszeni z uwagi na małą liczbę dzieci, zakończyć funkcjonowanie szkół podstawowych w Wielkiej Komorzy, Małym Mędromierzu i Bladowie - nie podejmowaliśmy, wzorem innych gmin, takich decyzji. Obecnie jednak - i należy to powiedzieć wprost: nie stać nas na utrzymywanie 8 szkół podstawowych. Najważniejszą przyczyną, poza małą liczbą dzieci, jest fakt, że środki finansowe kierowane z budżetu centralnego na finansowanie szkół, były i są od wielu lat niewystarczające. 

Zmuszeni jesteśmy „dokładać” do oświaty coraz większe środki, kosztem innych dziedzin naszego życia, w tym tak potrzebnych inwestycji. Sytuacja, w której 79% uczniów naszej gminy pobiera naukę w 4 szkołach miejskich, natomiast tylko 21% uczniów na terenach wiejskich, również w 4 szkołach jest zwyczajnie, w obecnych realiach demograficznych i finansowych, nie do utrzymania. 
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na sposób naliczania subwencji oświatowej, który jest ściśle powiązany z liczbą uczniów, dlatego też dla szkoły, w której w oddziałach klasowych uczy się kilkoro uczniów, środki otrzymane z budżetu państwa były i są dalece niewystarczające.

Niezależnie od uwarunkowań demograficznych, na przestrzeni ostatnich lat w systemie funkcjonowania oświaty pojawiły się nowe obciążenia finansowe, takie jak pokrywanie kosztów nauczycieli wspomagających, którzy dodatkowo sprawują opiekę nad uczniami z różnego rodzaju dysfunkcjami. Takich nauczycieli w gminie Tuchola mamy obecnie aż 36-ciu. Wielu uczniów wymaga również zindywidualizowanych zajęć, co generuje kolejne, dodatkowe koszty. 

Warto w tym miejscu dodać, że według danych zawartych w arkuszach organizacyjnych na rok 2024/2025 we wszystkich szkołach przyznanych jest około 735 godzin ponadwymiarowych. 
Wprowadzenie w bieżącym roku 30% podwyżki wynagrodzeń nauczycieli spowodowało, że przy obecnej sieci szkół, szczególnie tych położonych na wsi, gdzie w oddziałach klasowych uczy się od kilku do kilkunastu uczniów, znacznie wzrosło obciążenie budżetu naszej gminy. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że środki otrzymane na podwyżki w gminach, gdzie w klasach uczy się optymalnie około 25 uczniów lub więcej – mogły okazać się wystarczające. Jednakże w przypadku naszej gminy średni oddział szkolny liczy 15 uczniów, odpowiednio w mieście 17 - 22 uczniów, zaś na terenach wiejskich 6 - 11 uczniów. 
Niestety, dane statystyczne dotyczące urodzeń w ostatnich 7 latach pozwalają stwierdzić, że liczba uczniów w naszych szkołach w najbliższych latach nie będzie wzrastać, co powoduje konieczność podjęcia radykalnych działań.

Projekt budżetu gminy Tuchola na przyszły rok zakłada przychody na zadania oświatowe w wysokości około 28 mln zł, a środki potrzebne na pokrycie zadań oświatowych to kwota sięgająca 53 mln zł. Oczywistym jest, że dalsze wydatkowanie tak dużych środków publicznych na funkcjonowanie oświaty może doprowadzić do sytuacji, w której gmina nie będzie w stanie wywiązywać się z realizacji innych zadań, które wymieniłem wcześniej.

Należy podkreślić, że z każdym rokiem rosną koszty związane z opieką społeczną, takie jak: pobyty w domach pomocy społecznej, finansowanie usług opiekuńczych, organizowanie pieczy zastępczej, wypłata dodatków mieszkaniowych, itp. Niezmiennie duże są również oczekiwania mieszkańców w zakresie realizacji inwestycji wodno-kanalizacyjnych, oświetleniowych oraz drogowych. 

Z uwagi na powyższe oraz konieczność dostosowania sieci szkół w gminie do realnych potrzeb wynikających z zachodzących zmian demograficznych oraz związane z tym racjonalne wydatkowanie środków na realizację zadań oświatowych, na najbliższej sesji Rady Miejskiej w Tucholi procedowane będą projekty uchwał dotyczące zamiaru likwidacji z dniem 31 sierpnia 2025 r. Szkoły Podstawowej w Stobnie i Szkoły Podstawowej w Kiełpinie.

W projektach uchwał intencyjnych jest mowa o przeniesieniu uczniów likwidowanych szkół odpowiednio do Raciąża i Legbąda. Takie działania na podstawie przeprowadzanych analiz finansowych, demograficznych i logistycznych są najbardziej racjonalnymi. 
Uczniom likwidowanych szkół jesteśmy w stanie zapewnić właściwe warunki opieki i edukacji łącznie z bezpłatnym i bezpiecznym dowozem do rekomendowanych szkół. Jednocześnie wskazane rozwiązanie przyczyni się do poprawienia sytuacji ekonomicznej w szkołach w Raciążu i Legbądzie. Dopuszczamy natomiast w tym obszarze dialog z rodzicami uczniów Szkoły Podstawowej  w Kiełpinie co do wyboru przyszłego obwodu szkolnego.

Informacje dotyczące przedmiotowej sprawy znajdą Państwo w uzasadnieniach do projektów uchwał intencyjnych, które znajdują się w materiale sesyjnym dostępnym w Biuletynie Informacji Publicznej Gminy Tuchola (bip.tuchola.pl) oraz na stronie www.tuchola.pl.
Reasumując informuję, że pomimo faktu, iż zaproponowane działania budzą opór i niepokój mieszkańców, kreślą się jako niezbędne i konieczne dla poprawy sytuacji w obszarze funkcjonowania gminnej oświaty.

Zapewniam jednocześnie, że wraz z pracownikami Urzędu Miejskiego, Gminnego Zespołu Oświatowego oraz dyrektorami jednostek oświatowych dochowamy należytej staranności i podejmiemy wszelkie działania, aby proponowane zmiany miały na względzie dobro wszystkich osób, których będą dotyczyły.

Z poważaniem
Tadeusz Kowalski – Burmistrz Tucholi